Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2011

Άϊντε εσύ κοιμάσαι... (η ιστορία του Σιαμαντάκα)

Ο Σιαμαντάκας (ή Οσμαντάκας, ή Οσμάν Ντάκο) ήταν ένας λαϊκός ήρωας του 19ου αιώνα στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο. Γεννημένος στην Κονίσπολη (λίγο πάνω από τη Σαγιάδα, στη σημερινή νότια Αλβανία) το 1848, μάλλον αρβανίτικης καταγωγής και γόνος εύπορης οικογένειας, ήταν αρχηγός και εμπνευστής αντικαθεστωτικής εξέγερσης στην περιοχή. Μαζί του πλήθος λαϊκών αγωνιστών (ελλήνων και αλβανών) δώσανε σκληρές μάχες εναντίον των κοινών δυναστών τους: των τσιφλικάδων (ασχέτως καταγωγής) και του φεουδαρχικού τουρκικού κράτους και σε συνεννόηση με άλλα βαλκανικά κινήματα.

Το 1875 το κίνημά τους ηττάται κοντά στην Πρέβεζα και ο Σιαμαντάκας συλλαμβάνεται και οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα... Ο ήρωάς μας είχε λεβέντικη κορμοστασιά και ήταν ξακουστός χορευτής, έτσι σαν τελευταία του επιθυμία ζητάει να χορέψει. Ο χορός του όμως τραβάει σε μάκρος, αυτοσχεδιάζει στα βήματά του, πότε αργά πότε πιο γρήγορα, οι κλαριντζήδες αλλάζουν βάρδιες αλλά αυτός εκεί να χορεύει και να μη λέει να σταματήσει. Πλήθος κόσμου τώρα τον συντρέχει και τον επευφημεί, ακόμα και οι τούρκοι έχουν βαλθεί να τον χαζεύουν! Ο Σιαμαντάκας καθώς περνούν οι ώρες προσπαθεί να μην κοιμηθεί και καταφέρνει να μένει ορθός και με τη σκέψη της αγαπημένης του να τον συντροφεύει! Το πρωί της επομένης ο πασάς του Μαργαριτίου (κεφαλοχώρι της περιοχής) εντυπωσιασμένος από το  ήθος και το τόλμημα του παληκαριού, του χαρίζει τη ζωή και τον αφήνει ελεύθερο!

Ο Σιαμαντάκας όμως δεν καταθέτει τα όπλα, ξαναβγαίνει στο βουνό και οργανώνει νέα αντίσταση! Πολλοί κολίγοι και βασανισμένοι τον ακολουθούν (γνωρίζοντας και τον άθλο του), οπλισμένοι με δικράνια, τσαπιά και δρεπάνια αντιπαλεύοντας όλον πλέον το στρατό του πασαλικιού της Ηπείρου. Ο αντίπαλος όμως είναι υπέρτερος και σε δυνάμεις και σε όπλα, τον συνδράμουν και οι τσιφλικάδες με τους "μπιστικούς" τους και στο τέλος κατορθώνουν να νικήσουν το "ασκέρι των ατάκτων"... Οι επικεφαλής, μαζί κι ο Σιαμαντάκας, οδηγούνται σιδηροδέσμιοι στα Γιάννενα όπου βρίσκουν φριχτό θάνατο μετά από βασανιστήρια...

Όμως ο μύθος δεν έσβησε. Στοίχειωσε τους ραγιάδες της Ηπείρου και όλων των Βαλκανίων και τότε γεννήθηκε το δημώδες "Σιαμαντάκας", που σε παραλλαγές τραγουδιέται κυρίως στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία καθώς και στην Αλβανία. Ο τρόπος που χορεύεται είναι ιδιότυπος και μοναδικός και φέρνει στο νου τους αυτοσχεδιασμούς του παληκαριού όταν χόρευε με τις ώρες! Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα έλληνες και αλβανοί εθνικιστές ερρίζουν για την καταγωγή και τους σκοπούς του Σιαμαντάκα, αποσιωπώντας ότι είναι ένας από τους πολλούς βαλκάνιους λαϊκούς ήρωες που αγωνίστηκε για την αποδυνάστευση από την κυριαρχία του κεφαλαίου και της γεοκτησίας και έπεσε μαχόμενος για τα πιστεύω του, παρόλη την ευκαιρία του "να κάτσει ήσυχος". Η στάση του και ο χαμός του ενέπνευσε νέες εξεγέρσεις στην πολύπαθη περιοχή. Έβαψε με το αίμα του πιο έντονα τα γράμματα των λέξεων: ΑΝΥΠΑΚΟΗ και ΑΠΕΙΘΑΡΧΙΑ, που και σήμερα έχουν "βαριά" σημασία στη ζωή μας...

Το χορευτικό, που βρήκα στο youtube, αποδίδει πολύ καλά το χορό με ελληνικούς στίχους, στην Πρεμετή της Αλβανίας το 2008. Δε γνωρίζω αν οι χορευτές είναι έλληνες ή αλβανοί. Στα μέρη μου πάντως χορεύεται στα πανηγύρια από τους "μερακλήδες".


Μωρέ γειά σου Σιαμαντάκα, την λεβεντιά σου να ΄χα,
την λεβεντιά σου να 'χα, γειά σου Σιαμαντάκα.

Άϊντε εσύ κοιμάσαι, αχ κι εγώ νυστάζω,
σε συλλογιούμαι κι αναστενάζω.

Εσυ κοιμάσαι μωρε στα σεντονάκια,
κι εγώ γυρίζω στα έρημα σοκάκια.

Ξύπνα Σιαμαντάκα, και φόρα τα τσαρούχια,
στρίψε τη μουστάκα, γεια σου μωρε Σιαμαντάκα.


Υ.Γ. Φίλοι μου, εδώ είμαστε και αγωνιζόμαστε "τοις κείνων (των λαϊκών ηρώων) ρήμασι πειθόμενοι"... Με μεγάλες "απουσίες" ίσως από το ίντερνετ αλλά συνεχείς "παρουσίες" στην πραγματική ζωή. Μετά τα τελευταία γεγονότα και το χαμό του Δημήτρη Κοτζαρίδη δεν θα μπορούσα άλλο να "σιωπώ". Βαστάτε γερά και να'στε όλοι σας καλά!

19 σχόλια:

dimitris είπε...

Πορτιατη καλησπερα, και μαθαμε οτι εισαι καλα και παντα στο μετερεζι και κατι καινουργιο προσθεσαμε στις γνωσεις μας.
Να εισαι καλα και καλη δυναμη στους αγωνες μας...

blackbedlam είπε...

Βαστάμε γερά βαστάμε καλά.
Ψηλώνουμε φίλε Πορτιάτη, ψηλώνουμε και θα ανταποκριθούμε στις ανάγκες της ιστορικής αποστολής της Τάξης μας.
Δεν έχουμε και άλλα περιθώρια, η μάχη δίνεται προς όλες τις κατευθύνσεις.
Θα τα καταφέρουμε.Δεν μας τρομάζει τίποτα.

Να είσαι πάντα καλά
Καλή δύναμη

VAD είπε...

Γειά σου,ρε Φάνη,δεν πειράζει που χανεσαι απο δω,πρωτα η ζωή στην πραγματική της διάσταση...
Να εισαι καλά,ρε...

ΑΛΙΚΗ είπε...

Πορτιάτη μας, μας έλειψες... :)

Είναι αλήθεια πως ένας τέτοιος χορός σαν του Σιαμαντάκα, μοιάζει νά 'χει άλλο νόημα αυτές τις μέρες... Κι η λεβεντιά να μεταφράζεται σε θάρρος για απειθαρχία, κι η εκτατικότητα σε επιμονή για αντίσταση...
Τέτοιους χορούς καλούμαστε να κρατήσουμε.
Όλοι μαζί. Ο ένας για τον άλλον. Να τους αναστατώσουμε με το χορό μας γιατί ΔΕΝ "ΚΑΘΟΜΑΣΤΕ ΗΣΥΧΑ" :)

Όσο για το τελευταίο. . .
"Πάλης ξεκίνημα
νέοι αγώνες
οδηγοί της ελπίδας
οι πρώτοι νεκροί.

Όχι άλλα δάκρυα
κλείσαν οι τάφοι
λευτεριάς λίπασμα
οι πρώτοι νεκροί.

Λουλούδι φωτιάς
βγαίνει στους τάφους
μήνυμα στέλνουν
οι πρώτοι νεκροί.

Απάντηση θα πάρουν
ενότητα κι αγώνα
για νά 'βρουν ανάπαυση
οι πρώτοι νεκροί."

Πορτιάτης είπε...

@ Dimitris:
Γεια σου Δημήτρη και καλώς σε ξαναβρίσκω!
Αν και "έλειπα" καιρό, εσύ ήσουν πάντα "εδώ"!
Να΄σαι καλά και σε ευχαριστώ!
Καλή δύναμη στους κοινούς μας αγώνες!

Πορτιάτης είπε...

@ BlackBedlam:
Συντρόφισά μου και καλή μου φίλη,
έχεις ένα αλάθητο ταξικό ένστικτο:
"Θα τα καταφέρουμε. Δεν μας τρομάζει τίποτα!"

Τουλάχιστον, εμάς δεν μας πήρε ο ύπνος...

Καλή μας δύναμη!

Πορτιάτης είπε...

@ VAD:
Βασίλη μου, δεν χανόμαστε εμείς...
...επαναπροσδιοριζόμαστε! :))

Να'σαι πάντα καλά!
Και μιας που είσαι πιο κοντά, δώσε τα χαιρετίσματα στην αρειανάρα!

Πορτιάτης είπε...

@ ΑΛΙΚΗ:
Αλίκη μου, καλώς ξαναβρισκόμαστε!
Βέβαια και εσύ δεν πας πίσω με το μπλογκ...
"πέντε μήνες - έξι αδράχτια"! :))

Τους αναστατώνουμε με κάθε μας εκδήλωση που φανερώνει ότι είμαστε ακόμα ζωντανοί, ακόμα και μ'ένα μας χαμόγελο! Πόσο μάλιστα με τους αγώνες μας!

Ναι, έτσι είναι:

"Λουλούδι φωτιάς
βγαίνει στους τάφους"

Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους!

Ανώνυμος είπε...

Έχουν μεγάλο δίκιο οι σχολιαστές σου ...

Υπέροχη ιστορία, νιώθω τυχερός που την έμαθα τέτοιες ώρες ...

Γιατί με ατσαλώνει ακόμα πιο πολύ.
Εμπρός στο δρόμο των Σιαμαντάκων !

ΟΛΟΙ !

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Πόσες τέτοιες ηρωικές ιστορίες-ανδραγαθήματα λαϊκών αγωνιστών είναι θαμμένες κάτω από τη σκόνη του ιστορικού χρόνου. Αποτελεί πολύτιμη συνεισφορά στη συλλογική μνήμη η ανίχνευσή τους όχι μόνο για την περίσωση αλλά και για το πόσα μπορούν να προσφέρουν ως διδαχή και στους σημερινούς καιρούς. Χαιρετισμούς.

Πορτιάτης είπε...

@ FAROS:
Καλή σου μέρα Φάρε μου!
Πράγματι οι ιστορίες των λαϊκών αγώνων μας ατσαλώνουν και μας βοηθούν στους αγώνες του σήμερα!
Εμάς δεν θα μας πιάσουν στον ύπνο!

Πορτιάτης είπε...

@ ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ:
Καλημέρα φίλε μου!
Ενάντια στους τουρκο-κοτζαμπάσηδες τότε,
ενάντια στους γερμανοτσολιάδες αργότερα,
ενάντια στους πλουτοκράτες σήμερα!
Ο λαός μας ορθός κι αγέρωχος, σαν τα ελάτια της Ευρυτανίας, δίνει πάντα το αγωνιστικό του παρόν, αντλώντας πείρα από το παρελθόν!
Να'σαι πάντα καλά!

Οικοδόμος είπε...

Επίτρεψέ μου να σε αποκαλέσω:"φίλε"!
Συγκλονιστική η ιστορία που παρουσίασες.
Ο Σιαμαντάκας αγάπησε πολύ τη ζωή γιατί δε φοβήθηκε το θάνατο. Το μεγαλείο της ψυχής του αποτυπώθηκε στα αμέτρητα βήματα του "τελευταίου" χορού του. Όσο για την καταγωγή του και τις έριδες, οι αληθινοί ήρωες δεν έχουν πατρίδα, δεν μπορεί κανείς να τους κλείσει εντός γεωγραφικών ορίων. Ανήκουν στην ανθρωπότητα, εκφράζουν και εμπνέουν τους ταπεινούς και καταφρονεμένους όπου γης, τους καταπιεσμενους, εκφράζουν κι εμάς, σήμερα...
Είμαι πολύ χαρούμενος που σε γνώρισα.
Καλή δύναμη!

Πορτιάτης είπε...

@ oikodomos:
Φίλε μου (ασφαλώς) καλώς ήρθες!
Δεν έχω να προσθέσω κάτι σε όσα λες. Συνυπογράφω!

Συγχαρητήρια για το μπλογκ σου, χαίρομαι επίσης που θα τα λέμε!
Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς!

Eva Neocleous είπε...

Πορτιάτη μου,
βάστα γερά και καλή δύναμη!
Η αγωνιστική παρουσία στην "πραγματική" ζωή,αυτό μετράει...

Πορτιάτης είπε...

@ Eva Neocleous:
Γεια σου Εύα μου!
Πώς μας τρέχει η ζωή και δεν προλαβαίνουμε να μιλήσουμε με τους φίλους... συγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση.
Ο αγώνας για τη ζωή και τα όνειρά μας είναι ό,τι μας έχει απομείνει!
Τις θερμές μου ευχές και τις καλημέρες μου στην πολύπαθη Κύπρο!

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Γεια σου Πορτιάτη. Πέρασα να ξανα-ακούσω το ΑΣΜΑ, αλλά δεν απέφυγα να διαβάσω και πάλι αυτή την μοναδική ιστορία αυτού του απροσκύνητου ανθρώπου. Καλό Σαββατοκύριακο.

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Περιμένουμε το επόμενο θέμα
φίλε Πορτιάτη.

Πορτιάτης είπε...

@ ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ:
Γεια σου φίλε μου και να΄σαι καλά!
"Ψήθηκε" το επόμενο θέμα και σερβίρεται αφιερωμένο εξαιρετικά!